Catechese in de school bij Maria (10)

Commentaar op De Ware Godsvrucht van Montfort (213-225)

Maria op je geloofsweg

ND de la Sagesse

Er zijn verschillende wijzen om ‘dienaar’ van God te worden, maar ‘door de handen van Maria’ is wel de gemakkelijkste en meest efficiënte, zo stelt Montfort. Hij illustreert zijn bewering met het beeld van de weg. “Wie dus voortgang wil maken op de weg van het geloof en Jezus Christus zeker en volkomen wil vinden … moet van ganser harte deze devotie tot Maria gaan beoefenen, die hij misschien nog niet kende, want het gaat niet om een gewone Mariaverering. Laten wij dus deze weg betreden, er dag en nacht op voortgaan tot wij de volle rijkdom van de volwassen Jezus Christus bereiken” (168).

Het gaat niet om een zijweg uit de devotionele wereld: het gaat om de hoofdweg, de trouw aan ons doopsel. En dus gaat het om wat de hele Kerk voorstelt in elke paasnacht: het hernieuwen van de doopbeloften. Doe het met de hulp van Maria, zo stelt Montfort. Waar zit het verschil, of beter, wat gebeurt dan meer? Daar gaat het hier over: Maria wordt voor jou werkzaam.

Maria wordt werkzaam

Wie Maria in zijn leven betrekt - zoals Montfort dat voorstelt - zal een waar omvormingsproces ondergaan. Hij komt in een andere wereld terecht, de ‘wereld van God’ en wordt meer en meer een ander mens, namelijk Gods ‘christus’ (afgevaardigde) in deze tijd.

Hij somt zeven effecten op die voortspruiten uit de toewijding aan Jezus Christus door de handen van Maria. Het zijn geen zeven etappes die je de een na de ander doorloopt, het gaat om een omschrijving van wat aan je gebeurt. Het cijfer zeven kan verwijzen naar volheid, de hele mens wordt door God geraakt.

1.      Je gaat een klare kijk krijgen op je zelf

Maria leert je zien wie je bent in de ogen van God. Montfort schrijft in de 18de eeuw, maar wij kunnen vaststellen dat er op dit punt weinig veranderd is. Wij leven in een tijd waarin we geneigd zijn ons illusies te maken over onszelf, over God en godsdienst. Onze tijd is vol van schijngodsdiensten en we nemen maar al te vaak onze inzichten voor werkelijkheid. Wie ben je in het grote scheppingsplan van God? Wat is Gods bedoeling met je? Welke roeping spruit voort uit je doopsel? Je hebt een plaats in een geheel, dat is de Bijbelse boodschap.

Maria geeft je een klare kijk op Gods handelen en een nederige kennis van jezelf, zo stelt Montfort. Je gaat je beperktheid inschatten en je betrokkenheid bij je omgeving, je medemensen en vooral God (213).

2.      Maria deelt je haar geloof mee

Poitiers

Je ontvangt het geloof van Maria, zo beweert Montfort. Dit lijkt een gewaagde bewering, vooral als je let op de superlatieven die hij eraan toevoegt: het geloof van Maria was hier op aarde “groter dan het geloof van alle patriarchen, profeten, apostelen en alle heiligen.” Het is natuurlijk beeldspraak. Er zijn in feite werkelijkheden die je onmogelijk kan vergelijken. Zo is het verdriet van een moeder om haar gestorven kind even onmetelijk als dat van een bedrogen levenspartner. Je kan de vreugde van een kind niet kan meten met dat van een winnaar van het grote lot.

Je kan het geloof van Maria niet afmeten, maar toch moet je toegeven dat zij een ‘geval’ apart is. Denk maar aan Paulus die, als hij het keerpunt in het handelen van God sinds Abraham aanduidt, schrijft: “Toen de volheid van de tijd was gekomen, heeft God zijn Zoon gezonden, geboren uit een vrouw...” Hij duidt een scharniermoment in de geschiedenis aan. De openheid van Maria naar God en haar standvastigheid, zo stelt Montfort, doet haar uitstijgen boven de groten zowel van het Eerste als die van het Tweede Testament. En in dit geloof laat zij je delen, zo stelt hij.

En hij omschrijft haar geloof. Een "zuiver geloof", dat niet steunt op het gevoelsmatige en het buitengewone; een "levendig geloof", dat overgaat tot daden; een "geloof, hecht en onwrikbaar als een rots" bij noodweer en storm; een "werkdadig en doordringend geloof", dat inzicht geeft op de uiteindelijke bestemming van de mens en toegang tot het hart van God zelf; een "moedig geloof" dat je, zonder aarzelen, grote dingen doet ondernemen voor God en je medemensen. Een geloof als een ‘brandende fakkel’ dat hen warmte en licht biedt (214).

Is het u ook opgevallen dat Montfort uitdrukkelijk zegt dat Maria haar geloof ‘meedeelt’. Ik heb het eerder al gezegd: geloof kan je niet zelf maken, het wordt gewekt door iemand buiten je. In de gewone omgangstaal hoor je al eens zeggen: ik geloof niet, of ik heb geen geloof meer. Vaak ligt het accent op ‘ik’.  Alsof ‘ik’ de enige actieve persoon is wanneer er sprake is van geloven. In feite gaat een boodschap van buitenuit vooraf aan het krijgen. Beiden staan op zijn minst in heel nauw verband met elkaar. Het is zoals met liefde: je krijgt ze en je geeft ze. Anders is ze niet volledig. Zo ontvang je ook geloof en schenk je geloof. Maria laat je delen in haar geloof.

Herinner je de getuigenis van zijn klasgenoot en intieme vriend Blain waar hij beweert dat Montfort, dankzij zijn band met Maria, “met reuzenschreden” is vooruitgegaan op de geloofsweg.

3.      Maria verwijdt je hart

Montbernage

Bekrompenheid zal uit je hart verdwijnen. Alle schrik wordt aan banden gelegd, stelt Montfort, alle slaafse vrees verjaagd. Het menselijk opzicht wordt verdreven, je liefde uitgezuiverd. Je wordt een blij en vrij mens. Wet en geboden worden niet langer als belemmeringen van vrijheid ervaren, maar als bevrijding (215).

4.      Maria vergroot je vertrouwen

Maria wekt een grenzeloos vertrouwen. Geen vermetel of aanmatigend vertrouwen, want het is geen vertrouwen in onszelf of in ons eigen kunnen, maar in de almacht van God en in de toegewijdheid van Maria, die echt ‘moeder’ is. Zij zal zich wonderbaarlijk maar reëel aan je meedelen, zij is vrijgeviger dan de 'vrijgevigen' (216).

De moderne tijden hebben ons lang willen doen geloven dat God niet nodig was om een ‘menselijke’ wereld tot stand te brengen. Het volstaat om terug te blikken op de geschiedenis om vast te stellen hoe onbekwaam wij zijn om onszelf te redden en de wereld met ons. De wereld sterft bij gebrek aan hoop. In weerwil van wat gebeurt, steunen wij op Gods woord: Hij is getrouw en zijn wegen zijn niet die van ons.

5.      Maria geeft je haar eigen ingesteldheid

ND de la route

Montfort spreekt over de ‘ziel’ van Maria. Ze wordt je meegedeeld en het Magnificat wordt je eigen lied, je diepe geloofsbelijdenis in God die werkzaam is en die zijn beloften gestand doet. Zo word je een ‘levende kopie’ van Maria, en Montfort voegt eraan toe: “ De heilige Geest zal, wanneer Hij in de zielen het beeld van zijn lieve Bruid gevormd ziet, er overvloedig in neerdalen en ze met zijn gaven vervullen, vooral met die van zijn wijsheid, om wonderen van genade te verrichten” (217).

6.      Maria vormt Jezus Christus in je

Als Maria ons haar geestelijke kwaliteiten geeft, dan voltrekt zich ook in ons het wonder van de Boodschap: de Geest zal ons overschaduwen en wat uit ons geboren wordt, komt van God. En daar gaat het om: God werkzaam laten zijn. “Wanneer u Maria, de levensboom, door het trouw beoefenen van deze devotie goed onderhoudt in uw ziel, dan zal zij te zijner tijd vrucht voortbrengen en die vrucht is niets anders dan Jezus Christus” (218).

Montfort wordt heel concreet en citeert de heilige Augustinus die Maria de “gietvorm van God” noemt waarin Jezus Christus gevormd wordt. Onze schrijver hanteert een vergelijking en wijst op het verschil tussen het werk van een beeldhouwer die een Christusbeeld uit hout of steen te voorschijn haalt en dat van iemand die beschikt over een perfecte gietvorm en daar vloeibaar materiaal in giet. Voor hem is het ontegensprekelijk, het beeld uit de gietvorm geeft het best Jezus Christus weer zoals hij echt is. Maar er volgt een strenge conclusie: “Vergeet niet dat in een vorm alleen datgene gegoten kan worden wat gesmolten en opgelost is. Met andere woorden: breek de oude Adam in u af en los hem op, om in Maria de nieuwe te worden” (221).

7.      Je komt sneller vooruit

Maria stimuleert een snel groeiproces. Wie door Maria naar Jezus gaat, komt sneller vooruit dan degene die alleen gaat, zelfs al heeft deze meer moeite en, zou je zeggen, meer verdienste. Het is een thema dat Montfort erg dierbaar is: tegenover God moet je niet redeneren vanuit verdiensten. Het gaat om de zuiverheid van je ‘aanbod’. In vereniging met Maria werk je aan de kwaliteit van je inzet en dat is de reden dat je snel vooruit gaat.

De Ware Godsvrucht is geen tovermiddel, ook geen een trucje dat je vlug kan aanleren, het gaat om duurzaamheid in de tijd, een stuk levensweg die je moet afleggen, een levenshouding die je moet aanleren. En dat is heel iets anders dan een vluchtige kunstgreep.

Om dit concreet te maken reikt Montfort een hele pedagogie aan, daar gaat het de volgende keer over.

Frans Fabry